آسیب فضای مجازی برای کودکان

آسیب فضای مجازی برای کودکان یک معضل بزرگ است. فضای مجازی بخش بزرگی از زندگی اجتماعی و خلاقانه بسیاری از نوجوانان و کودکان را به خود اختصاص داده است. مزایای رسانه های اجتماعی شامل ارتباط گسترده و آسان تر، یادگیری متنوع و خلاقیت است. در کنار مزایا شامل خطراتی مانند قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب، مزاحمت سایبری و نقض اطلاعات کودکان نیز می شود. رهنمودهای والدین می تواند به کودک کمک کند در حالی که از رسانه های اجتماعی مسئولانه، محترمانه و ایمن استفاده می کند، از آسیب های آن در امان بمانند.  

فضای مجازی و کودکان

کودکان بیش از ۲۵ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند و آنلاین بودن بخش مهمی از زندگی آن ها شده است. تخمین زده می شود که تقریباً یک میلیارد کودک در سال ۲۰۱۸ از اینترنت استفاده می کردند. با این حال، با توجه به همه‌گیری ویروس کرونا و با اجرای اقدامات سخت‌گیرانه فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه، افزایش قابل توجهی در تعداد کودکان و جوانانی که از اینترنت، اپلیکیشن‌های موبایل و فناوری‌های دیجیتال استفاده می‌کنند، به وجود آمده است.
در بحبوحه همه‌گیری، بیش از ۱.۵ میلیارد کودک و جوان تحت تأثیر تعطیلی مدارس در سراسر جهان، در نهایت به جمع استفاده کنندگان از این فضا اضافه شده است. افزایش استفاده از اینترنت به دلیل آموزش آنلاین نیز در این روند موثر واقع شدند. رویه‌های احتیاطی سختگیرانه‌ای که توسط بسیاری از کشورها برای کاهش سرعت انتشار ویروس اجرا می‌شود، مانند اقدامات قرنطینه یا سیاست‌های ماندن در خانه، کودکان را به اجتماعی شدن آنلاین سوق داده است که شامل صرف زمان بیشتر در رسانه های اجتماعی و شبکه های بازی آنلاین است. 
افزایش استفاده از اینترنت همچنین خطر قرار گرفتن کودکان در معرض محتوای نامناسب مانند عکس‌ها، فیلم‌ها و برنامه‌ها را افزایش می‌دهد که می‌تواند به طرق مختلف به آن ها آسیب برساند. علاوه بر این، خطر اتصال آن ها به غریبه ها و شکارچیان آنلاین نیز افزایش می یابد. انگیزه های روانی، مانند میل به سرگرمی یا پیدا کردن دوستان جدید، کودکان را تشویق می کند تا با غریبه ها از طریق اینترنت صحبت کنند و به دوستیابی آنلاین روی آورند.  

محیط حاکم بر فضای مجازی

اینترنت مزایای آموزشی و اجتماعی مثبت بسیاری را ارائه می دهد، اما متأسفانه خطراتی نیز وجود دارد. مانند هر حوزه دیگری از زندگی که کودکان و نوجوانان آسیب پذیرتر هستند هنگام استفاده از اینترنت و سایر فناوری های دیجیتال نیز، آگاهانه یا ناآگاهانه کودکان خود را در معرض خطر قرار می دهند. سپس والدین، کودکان خود را درگیر فعالیت هایی می بینند که نامناسب یا احتمالاً غیرقانونی هستند. به طور خلاصه، خطرات مرتبط با استفاده از اینترنت و فناوری های دیجیتال اغلب به عنوان ناشی از محتوا، تماس، تجارت یا فرهنگ طبقه بندی می شوند. 
استفاده از رسانه های اجتماعی به معنای آپلود و به اشتراک گذاری محتوا است. ایجاد پروفایل های آنلاین، ارسال نظرات یا چت کردن، آپلود عکس و فیلم، واکنش نشان دادن یا «لایک کردن» پست‌های دیگران. به اشتراک گذاری لینک ها، برچسب گذاری عکس ها و مطالب و ایجاد و به اشتراک گذاری بازی، میکس یا تغییر محتوای موجود و به اشتراک گذاری آن از جمله این فعالیت های محتواسازی و محیط حاکم بر فضای مجازی می باشد. بسیاری از شبکه های اجتماعی دارای محدودیت سنی هستند. به عنوان مثال، برای داشتن یک حساب کاربری در فیس بوک یا اینستاگرام باید ۱۳ سال سن داشته باشید.  

آسیب فضای مجازی برای کودکان

تهدیدهای مختلفی در فضای سایبری برای کودکان وجود دارد، از جمله پورنوگرافی کودکان، ارضا جنسی، آزار و اذیت جنسی و آزار و اذیت سایبری. بیشتر کودکان از این مشکلات بی خبرند و تنها زمانی متوجه می شوند که قربانی یک مجرم سایبری شده اند. از سوی دیگر، والدین یا اطلاعات کافی در مورد نیازها و وسایلی که از طریق آن می توانند از فرزندان خود در اینترنت محافظت کنند ندارند یا ممکن است زمان، منابع یا آموزش کافی برای اطمینان از اتخاذ اقدامات لازم برای محافظت از فرزندان خود در اینترنت نداشته باشند  نظرسنجی جهانی رفتار آنلاین جوانان که توسط مایکروسافت انجام شده است اعلام می کند که ۵۳ درصد از کودکان ۸ تا ۱۷ ساله در هند قربانی آزار و اذیت سایبری شده اند. 
قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب یا ناراحت کننده، مانند نظرات یا تصاویر بد، تهاجمی، خشونت آمیز یا جنسی آپلود محتوای نامناسب، مانند عکس‌ها یا ویدیوهای شرم‌آور یا تحریک‌آمیز از خود یا دیگران و به اشتراک گذاری اطلاعات شخصی کودک با افراد غریبه به عنوان مثال، شماره تلفن، تاریخ تولد یا مکان سکونت او از این جمله اند.

1- محتوای نامناسب

یکی از خطرات کلیدی استفاده از اینترنت، دریافت ایمیل یا حضور در اتاق های گفتگو است که کودکان ممکن است با حضور در آن ها در معرض مطالب نامناسب قرار بگیرند که ماهیت پورنوگرافی، ترویج نفرت یا خشونت آمیز دارد و فعالیت های خطرناک یا غیرقانونی را تشویق می کند. عدم تناسب محتوا برای سن کودکان، آن ها را در معرض آسیب قرار می دهد.
بسیاری از سایت‌های شبکه‌های اجتماعی از مکانیسم تأیید سن استفاده نمی‌کنند و در نتیجه کودکان پروفایل‌های جعلی ایجاد می‌کنند و می‌توانند به محتوای بزرگسالان دسترسی پیدا کنند. خطرات آنلاین بالقوه برای کودکان را می توان در سه حوزه اصلی طبقه بندی کرد که در ادامه به شرح کوتاهی از هر یک پرداخته شده است.
یکی از مزایای کلیدی وب این است که برای عموم باز است، اما متأسفانه در همین حال این در دسترس بودن بدان معناست که مثلاً کسانی که دارای دیدگاه‌های افراطی سیاسی، نژادپرستانه یا جنسی هستند، می‌توانند نسخه تحریف شده از این مسائل را از جهان فکری خود منتشر کنند. در مورد تصاویر مستهجن و کودک آزاری جنسی، شکی نیست که اینترنت میزبان حجم زیادی از مطالب غیرقانونی است.

2-مخاطرات جنسی

تهدید خطر فیزیکی شاید نگران‌کننده‌ترین و شدیدترین خطر مرتبط با استفاده از اینترنت و سایر فناوری‌ها باشد و احتمالاً خطری است که بیش از همه توسط رسانه‌ها گزارش می‌شود. اغلب ازارگران از اینترنت و اتاق‌های گفتگو برای برقراری ارتباط با کودکان و نوجوانان استفاده می‌کنند و با هدف ایجاد روابطی که بتوانند آن را به سمت فعالیت جنسی پیش ببرند وارد این گفتگوها می شوند. 
پدوفیل ها اغلب یک کودک را هدف قرار می دهند و به عنوان یک فرد جوان با علایق و سرگرمی های مشابه کودک ظاهر می شوند تا یک "دوستی" آنلاین برقرار کنند. روابط گاهی به حدی عمیق شود که پدوفیل برای ملاقات حضوری اعتماد کودک را جلب می کند. این تکنیک ها اغلب به عناوینی مانند «تطمیع آنلاین» شناخته می شوند.

3- زورگویی سایبری

قلدری سایبری، چه از طریق اینترنت، تلفن همراه یا هر روش دیگری، جنبه دیگری از سو استفاده از فناوری‌های جدید است که فرد ناشناس ارائه می‌کند تا با قلدری بتوانند قربانیان خود را عذاب دهند. در این شیوه در حالی که یک کودک لزوما در معرض خطر فیزیکی نیست، اما ایمیل، چت یا پیام های متنی دریافت می کند که باعث می شود احساس خجالت، ناراحتی، افسردگی یا ترس شدید در او ایجاد شود. قلدری ها می تواند به عزت نفس کودک آسیب برساند و سلامت روانی آن ها را تهدید کند. شامل قرار گرفتن در معرض تبلیغات و بازاریابی بسیار هدفمند با سواستفاده از کودکان و نقض داده ها، مانند فروش داده های شخصی آن ها به سازمان های دیگر می شود.
بیشتر موارد قلدری سایبری از رسانه های اجتماعی ناشی می شود و ۶۰ درصد از این موارد برخورد در فیس بوک است. تلفن‌های همراه و اتاق‌های گفتگوی آنلاین در رده‌های دوم و سوم قرار گرفتند که ۴۰ درصد موارد باقی‌مانده را تشکیل می‌دهند.

4-رفتار غیر قانونی

برخی از کودکان در هنگام استفاده از فناوری های دیجیتال درگیر رفتارهای نامناسب، ضد اجتماعی یا غیرقانونی می شوند. درست مانند دنیای واقعی، گروه‌ها یا دسته‌ها می‌توانند به صورت آنلاین تشکیل شوند و فعالیت‌هایی که در ابتدا به عنوان سرگرمی بی‌ضرر معرفی می‌شوند، مانند ابراز عقیده مخالف به یکی دیگر از اعضای اتاق گفتگو، به سرعت به چیزی بسیار جدی‌تر که تبعات قانونی دارد، تبدیل شوند. 
برخی از کودکان و نوجوانان درگیر سایر فعالیت های به همان اندازه جدی می شوند. خطرات احتمالی شامل دزدی هویت یا مشارکت در وب‌سایت‌های نفرت پراکنی یا فرقه افکن، یا خرید و فروش کالاهای دزدیده شده است. سهولت دسترسی به قمار آنلاین، سایت‌های خودکشی، سایت‌های فروش سلاح، سایت‌های هک و سایت‌هایی که دستور تهیه مواد مخدر را ارائه می‌دهند نیز نگران‌کننده هستند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد کودکان خواسته یا ناخواسته در مشاهده، ساخت و توزیع تصاویر ناشایست و یا کودک آزاری و تصاویر مستهجن مشارکت داشته اند.

5-افشای اطلاعات شخصی

اکثر والدین به فرزندان خود اجازه نمی دهند اطلاعات شخصی خود را به صورت آنلاین ارائه دهند و حدود ۵۰ درصد از کودکان این موضوع را تأیید می کنند.اما کمتر از نیمی از کودکان ۹ تا ۱۹ ساله ای که هفته ای یک بار آنلاین می شوند، می گویند که اطلاعات شخصی خود مانند نام کامل، سن، آدرس، آدرس ایمیل، شماره تلفن، سرگرمی ها، نام مدرسه و غیره را به کسی که در اینترنت با آن ها آشنا شده اند داده اند.  

مزایای رسانه های اجتماعی

رسانه های اجتماعی بخش بزرگی از زندگی اجتماعی و خلاقانه بسیاری از جوانان شده است. کودکان و نوجوانان از رسانه های اجتماعی برای تفریح، برقراری ارتباط و حفظ دوستی، اشتراک گذاری علایق، کشف هویت و گسترش روابط با خانواده استفاده می کنند. این گسترش تعاملات هم به صورت آفلاین و هم به صورت رو در رو برای آن ها فراهم شده است. به ویژه برای نوجوانان مسن تر، اغلب بخش مهمی از نحوه ارتباط آن ها با دوستان به شمار می رود.
رسانه‌های اجتماعی می‌توانند کودکان و نوجوانان را بر اساس علایق مشترک به جوامع آنلاین جهانی متصل کنند که ممکن است شبکه های حمایتی باشند؛ برای مثال، برای جوانان دارای معلولیت یا شرایط پزشکی، نوجوانان LGBTQI یا کودکانی با زمینه های فرهنگی خاص. یا سایت هایی برای نظر دادن و به اشتراک گذاری مطالب در مورد علایق خاص مانند بازی ها، سریال های تلویزیونی، موسیقی یا سرگرمی ها باشند. کودکان می توانند از بسیاری مزایای دیگر رسانه های اجتماعی بهره مند شود.

1-سواد رسانه های دیجیتال

کاوش و بررسی در رسانه های اجتماعی می تواند به فرزند شما کمک کند تا دانش و مهارت هایی را برای لذت بردن از فعالیت های آنلاین و اجتناب از خطرات آنلاین ایجاد کند. سواد رسانه ای اسباب رشد تفکر انتقادی از جمله در واکنش به انواع خبرهای دریافتی در این فضا باشد.

2-یادگیری مشارکتی و تقویت خلاقیت

کودک فعال در فضای مجازی می تواند از رسانه های اجتماعی برای به اشتراک گذاشتن محتوای آموزشی، چه به صورت غیررسمی و چه در محیط های رسمی مدرسه استفاده کند که با دیگر همسالان خود اشتراک داشته باشد. همچنین کودک با فعالیت در صفحات نمایه، عکس ها و ویدیوها و ایجاد تغییرات در بازی ها خلاقیت خود را افزایش می دهد.

3-سلامت روان و ارامش

ارتباط با خانواده و حلقه گسترده دوستانه و همچنین شرکت در نشست های آنلاین محلی و جهانی احساس ارتباط و تعلق داشتن گروهی در کودک را افزایش داده و اسباب بهبود اعتماد به نفس در او می شود. افزایش اعتماد به نفس می تواند بخشی از سلامت روان کودک را بهبود ببخشد.  

کاهش خطرات رسانه های اجتماعی

صحبت در مورد استفاده از رسانه های اجتماعی، بهترین راه برای محافظت از کودکان در برابر خطرات رسانه های اجتماعی و اطمینان از امنیت اینترنت در دسترس او است. صحبت کردن به شما این فرصت را می دهد که با کمک فرزند بررسی کنید که آن ها با دیگران چگونه رفتار می کنند و همچنین در فضای مجازی با آن ها چگونه رفتار می شود. برای مثال، می توانید فرزند را تشویق کنید که فقط نظرات مثبت بدهد و به نظرات دریافتی منفی بی تفاوت باشد یا سریعا آن ها را با والدین درمیان بگذارد. 

1-شناسایی خطرات احتمالی

خطرات ناشی از استفاده از رسانه های اجتماعی را با اگاهی از شیوه های آزار مجازی بهتر می توانید شناسایی کنید. برای مثال، ممکن است فرزند شما در یک عکس غیراخلاقی که در یک مهمانی گرفته شده است برچسب زده شود(منشن شود). یاد بگیرید که چگونه خطرات را کنترل کنید. اگر فرزند شما یک سلفی قابل شناسایی در پیج خود پست می کند، می تواند با درج نکردن اطلاعات شخصی، خطرات بالقوه موجود را کاهش دهد. با دادن این اطلاعات کودک را از آسیب محفوظ نگه می دارید.

2-اگاهی از نحوه برخورد با مزاحمان

بیاموزید که اگر افراد اطلاعات شخصی را می‌پرسند، یا لحنی بداخلاق یا توهین‌آمیز دارند، عکس‌های شرم‌آوری از فرزند شما می سازند و پست می‌کنند یا اطلاعاتی را که به آن ها پیوند می‌دهد به اشتراک می‌گذارند، به لحاظ پیگردهای قانونی چه امکاناتی در دسترس شماست. پس از آگاهی از این شیوه ها آن ها را با کودکان نیز در میان بگذارید.

3-کسب اگاهی در مورد رسانه های اجتماعی

پلتفرم‌ها و عملکرد رسانه‌های اجتماعی همیشه در حال تغییر هستند، بنابراین ایده مهم این است که از تغییرات و بروزرسانی رسانه‌های اجتماعی که کودک استفاده می‌کند اطلاع داشته باشید. می‌توانید از فرزند بپرسید که کدام پلتفرم‌ها محبوب هستند و خود او کدام‌ها را دوست دارد و بیشتر از کدامیک استفاده می کند. همچنین از کودک بخواهید که به شما نشان دهد این پلتقرم مورد بحث چگونه کار می کند.

4-توجه به محدودیت های سنی

بسیاری از پلتفرم های رسانه های اجتماعی دارای محدودیت های سنی هستند که اغلب اجرا نمی شوند. اگر دوستان کودک شما قبل از اینکه به سن مناسب برسند از شبکه های اجتماعی استفاده کنند، فرزند شما هم علاقمند می شود همین کار را انجام دهد و این آغاز مشکلات حضور در فضای مجازی خواهد بود. اگر می خواهید فرزند شما تا رسیدن زمان مناسب عضویت در فضای مجازی صبر کند، می توانید از چند گزینه برای ترغیب او استفاده کنید.

اگر کودک تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ نشده است که یک حساب شخصی در رسانه اجتماعی داشته باشد با مصالحه کردن بر سر این موضوع که اگر به یک سن مشخص که شما تعیین‌می کنید برسد می تواند فعالیت در فضای اجتماعی را آغاز کند، به صبوری او کمک می کنید یا راه دیگر این است که بتواند از حساب کاربری شما برای ارتباط با دوستان خود استفاده کند.

5-عدم تحریم شبکه های اجتماعی

رسانه‌های اجتماعی به طور فزاینده‌ای در برنامه‌ها، بازی‌ها، وب‌سایت‌ها و حتی محیط‌های آموزشی جاسازی می‌شوند و به نحوی فعالیت بیشتر محیط های آموزشی به این فضاها وابسته شده است. بنابراین ممنوع کردن آن، حتی برای کودکان کوچک‌تر دشوار است؛ ضمن اینکه اگر رسانه های اجتماعی را ممنوع کنید، ممکن است کودک بیشتر وسوسه شود که وقتی از خانه دور است، آن را بررسی کند. این بدان معناست که شما بهترین فرصت را از دست می دهید تا به فرزند خود بیاموزید که چگونه خطرات رسانه های اجتماعی را از خود دور کند و در رسانه های اجتماعی محترمانه رفتار کند.  

یک گزارش از میزان آسیب ها

اتحاد جهانی WeProtect (2020)خلاصه اطلاعاتی را در آوریل ۲۰۲۰ منتشر کرد که شامل تهدیدات پیش‌بینی‌شده برای کودکان در طول دوره محدودیت‌های COVID-19 بود. برخی از تهدیدات در گزارش آن ها عبارتند از:

• افزایش سوء استفاده جنسی از کودکان در فضای مجازی
• استفاده بیشتر از اینترنت بدون نظارت و در نتیجه خطر بیشتر زورگویی جنسی، اخاذی و دستکاری مجرمان
• افزایش تعداد بیشتری از کودکان آسیب پذیر از نظر عاطفی و بنابراین افزایش خطر ارضاجنسی با کودک توسط مجرمان.
• عدم اولویت بندی دولت ها و سازمان های مجری قانون برای مبارزه با استثمار جنسی آنلاین از کودکان در بسیاری از حوزه های قضایی به دلیل تمرکز فعلی آن ها برکووید نوزده
• افزایش رخ دادن رفتارهای خشونت امیز در محیط های توهین آمیز خانگی به دلیل مشکلات اقتصادی و ناتوانی در حل مساله.

آسیب فضای مجازی برای کودکان | سخن آخر

در عین حال که اینترنت می تواند درهای شگفت انگیزی را به روی کودکان بگشاید که نسل های قبلی حتی نمی توانستند در خواب هم ببینند، کودکان ممکن است ناخواسته خانواده خود را در معرض تهدیدات اینترنتی قرار دهند. به عنوان مثال، با دانلود تصادفی بدافزارهایی که به مجرمان سایبری امکان دسترسی به حساب بانکی والدین یا سایر اطلاعات حساس را از طریق فیشینگ می دهد. حفاظت از کودکان در اینترنت یک موضوع وابسته به آگاهی است.
دانستن اینکه چه خطراتی در کمین کودکان است و اینکه چگونه می توان از آن ها محافظت کرد کمک بزرگی خواهد بود. با نظارت صحیح، از ایمن بودن فضای آنلاین فرزندان خود مطمئن شوید تا آن ها شادی ها و فرصت های دنیای آنلاین را تجربه کنند و از خطرات آن اجتناب کنند. هوشیاری شما اولین گام برای اگاه شدن کودکان است‌. به طور فعال در زندگی دیجیتالی و روزمره فرزندان خود مشارکت داشته باشید و آشکارا با دنیایی که آن ها در آن سیر می کنند ارتباط برقرار کنید و از تجربیات و دانش مشاوره روانشناسی در این زمینه غافل نشوید.