خودارضایی یا استمنا یکی از مشکلاتی است که مادران در مورد آن نگرانی های زیادی برای کودکان شان دارند و از آنجا که در مورد این موضوع با دیگران نیز صحبت نمی کنند، فشارهای روانی حاصل از آن برایشان زیاد و غیرقابل تحمل خواهد شد.
فهرست مطالب
- شروع کنجکاوی های جنسی
- عوامل ایجاد خودارضایی در کودکان
- تفاوت خود ارضایی در کودکان و بزرگسالان
- خود ارضایی هم عامل اختلال است و هم نوعی اختلال
- عوامل توجه کودک به اعضای تناسلی
- درمان خودارضایی در کودکان
- تربیت جنسی کودکان
شروع کنجکاوی های جنسی
بر اساس یافته های علم روانشناسی کودک، در بین سنین سه تا شش سالگی اولین احساسات جنسی در کودک شروع می شود که در تمامی کودکان وجود دارد به طوری که مایلند اعضای تناسلی خود را ببینند و آن را لمس کنند.
در سال های اول زندگی به علت درک رشد اعضای تناسلی، کودک به طور طبیعی با دست به جستجو و یافتن دستگاه تناسلی خارجی خود می پردازد. به علاوه در این سن کودکان در زمینه ی مسائل جنسی کنجکاوی نشان می دهند .
تعارض مرحله آلتی، آخرین و اساسی ترین تعارضی است که کودک باید با آن مواجه شود و با موفقیت آن را حل کند.
مرحله آلتی مرحله ایست که کودکان به کاوش و دستکاری اندام تناسلی خود و دیگران علاقه زیادی نشان می دهند. در این مرحله، لذت از ناحیه تناسلی از طریق رفتارهایی چون خود ارضایی و خیال پردازی ها حاصل می شود. کودک درباره تولد و اینکه چرا پسرها آلت مردی دارند و دخترها ندارند کنجکاو می شود.
عوامل ایجاد خودارضایی در کودکان
وجود انگل های روده ای
بعضی از کودکان انگل روده ای مثل کرمک دارند. هنگام شب کرمک از داخل روده به خارج از مقعد حرکت می کند و سبب التهاب و خارش ناحیه مقعد و اطراف دستگاه تناسلی کودکان می شود. کودکان با خارش این ناحیه، سبب تحریک ناحیه تناسلی شده و احساس لذت می کنند که خود می تواند مقدمه ای جهت شروع خود ارضایی باشد.
عفونت های ادراری
کودکان خصوصا دختران، به علت کوتاهی مجرای ادراری، مستعد عفونت های ادراری هستند. عفونت باعث التهاب و احساس سوزش و خارش ناحیه تناسلی می شود و ممکن است کودکان با خاراندن این ناحیه به احساس لذت برسند. تکرار این مسئله ممکن است در کودکان ایجاد خود ارضایی کند.
عدم رعایت بهداشت پس از دفع مدفوع
در کودکان و خصوصا دختران به علت نزدیکی مقعد و قسمت تناسلی در صورتی که پس از دفع مدفوع، شستشو و نظافت کامل صورت نگیرد، ممکن است باقیمانده مدفوع، دلایل التهاب، سوزش و خارش این ناحیه را فراهم کند.
نوازش های بی مورد و غلط
بعضی از مادران و بزرگترها برای خنده کودکان، شدیدا آنها را قلقلک میدهند. نوازش زیاده از حد ناحیه شکم، ناحیه تناسلی و کشاله ران ها می تواند موجب تحریک ناحیه تناسلی و احساس لذت در کودک شود و زمینه را برای شروع خودارضایی کودک فراهم کند.
مالش دادن بدن
حرکاتی مانند خوابیدن روی شکم و مالیدن خود بر روی زمین یا اشیای سخت مانند عروسک، تشک و بالشت در کودکان امری عادی و معمولی است. هر چند این حرکات بیشتر اتفاقی و جهت سرگرمی و بازی انجام می شود اما در صورت عدم ممانعت والدین و اصطکاک و مالش افراطی ناحیه تناسلی، کودکان ممکن است به تحریک جنسی برسند و تشویق به تکرار این کار شوند و نهایتا منجر به خودارضایی آنان شود.
دستکاری آلت تناسلی
بعضی از کودکان به صورت ناخودآگاه دست در شلوار خود می کنند و دایما با آلت تناسلی خود بازی می کنند. در صورت عدم پیشگیری والدین از این کار، استمرار و دستکاری مکرر آلت تناسلی توسط کودکان، میتواند باعث تحریک آن ها و خودارضایی شود.
بیماری پوستی و قارچی ناحیه تناسلی
وجود بیماری های پوستی مثل کهیر روی اعضای تناسلی یا وجود ناراحتی ها قارچی در ناحیه تناسلی، می تواند ایجاد التهاب و خارش و در صورت عدم درمان و استمرار، ایجاد خود ارضایی کند.
شست و شوی افراطی ناحیه تناسلی
بعضی از والدین، خصوصا آنهایی که وسواس دارند، ممکن است جهت شست و شوی کودکان در دست شوئی یا حمام، بیش از حد وسواس به خرج دهند. تماس و لمس بیش از حد دست با آلت تناسلی کودکان ممکن است باعث تحریک جنسی آنان شود.
مواجه شدن با صحنه های جنسی
کودکانی که شاهد روابط جنسی والدین هستند یا صحنه های مستهجن و زشت جنسی را از طریق دیدن فیلم یا تصاویر مشاهده می کنند و همچنین کودکانی که مورد سوء استفاده جنسی توسط کودکان دیگر یا بزرگسالان قرار می گیرند، بیشتر از سایرین مستعد انجام خودارضایی هستند.
محرومیت از محبت والدین
کودکانی که به هر دلیل (طلاق یا غیبت های طولانی والدین در منزل) دچار کمبود های عاطفی شوند بطور معمول منزوی و تنها خواهند شد. این کودکان، عشق و محبت را در خود جست و جو می کنند و دچار خود دوستی می شوند و برای تسکین و آرامش خود، راهی جست و جو میکنند که یکی از این راه ها می تواند خودارضایی باشد.
کودکان منزوی و تنها
کودکانی که نتوانند با اجتماع ارتباط برقرار کنند یا نتوانند با کودکان هم سن و سال خود رابطه دوستی برقرار نمایند و از بازی با دوستان و اسباب بازی های خود به لذت و شادی نرسند یا به نوعی هم بازی ندارند، احساس ناکامی و طرد شدگی و سرباری و زائد بودن می کنند و فکر می کنند کسی آن ها را دوست ندارد.
برای اینکه این کودکان، رنج ناشی از تنهائی را کاهش دهند به دنبال راهی جهت کسب لذت بر می آیند که یکی از آسان ترین راه ها، کسب لذت از طریق خود ارضایی است.
کودکان مضطرب
کودکانی که به هر دلیل دچار اضطراب جدائی، اضطراب امتحان، ترس از مدرسه، ترس از جمع و انواع فوبیا و ترس های بیمارگونه می شوند، برای رهایی از این اضطراب و ترس ها و رفع تسکین آلام خود، ممکن است به خودارضایی روی آورند.
کودکان عصبی
کودکانی که با هر مسئله ای عصبی و ناگهان دچار انفجار هیجانی می شوند، برای رهایی از بار فشار هیجانات، دچار خودارضایی اضطراری می شوند.
تفاوت خود ارضایی در کودکان و بزرگسالان
خود ارضایی در واقع تظاهری از اضطراب، کشمکش روانی و احساس ناامنی در کودک است. تمایل به خود ارضایی در بزرگسالان با تمایل به خود ارضایی در کودکان متفاوت است.
خود ارضایی در کودکان غیر ارادی و ناخودآگاه است اما در بزرگسالان امری کاملا ارادی محسوب می شود. یک نوجوان یا جوان با درک ضررهای احتمالی جسمانی و روانی، این عمل را انجام می دهد در صورتیکه یک کودک از عواقب عمل خود مطلع نیست.
در واقع آن چه در مورد تفاوت خود ارضایی در کودکان و بزرگسالان مهم است جنبه روانی آن است.
خود ارضایی هم عامل اختلال است و هم نوعی اختلال
از زمان طفولیت مسائل جنسی و خود ارضایی توسط والدین مکروه و زشت قلمداد شده و هر فردی پس از اقدام به آن در خود احساس شرمندگی و گناه عجیبی می کند و شخصیت خود را در هم کوفته و بی ارزش می بیند. مسلما این افکار منجر به از هم پاشیدگی و تزلزل شخصیت شده و بیماری های روانی ناشی از اضطراب و نگرانی حاصل از تکرار خود ارضایی به فرد آسیب می زند.
از دیدگاه آسیب شناسی روانی خود ارضایی زمانی به عنوان اختلال محسوب می شود که فرد به جای روابط جنسی طبیعی به خود ارضایی روی بیاورد که این امر باعث اعتیاد فرد به آن می شود. به بیان دیگر کششی ناخودآگاه و نامرئی فرد را به این عمل وادار می کند به طوری که نمی تواند در مقابل آن مقاومت کند.
عوامل توجه کودک به اعضای تناسلی
- خارش و تحریک موضعی در اعضای تناسلی و مقعد به علت ورم، کرمک، تنگی شلوار و نامنظمی محل ختنه و بیماری های پوست در نواحی مذکور که باعث توجه بیشتر کودک به این نواحی می شود.
- گول خوردن و فریفته شدن یا یاد گرفتن خود ارضایی از دیگران.
درمان خودارضایی در کودکان
- باید وسایلی فراهم شود که کودک بتواند تمام اوقات خود را به بازی و فعالیت های مورد علاقه اش اختصاص دهد و فرصتی برای بازی با اعضای تناسلی، که تقریبا یک امر شرطی شده است، باقی نماند.
- باید از افزودن احساس گناه و تقصیر در کودک خودداری شود. همچنین بهتر است اطلاعاتی به والدین در مورد خود ارضایی و عوارض واقعی آن و تأکید بر اینکه خود ارضایی باعث اموری چون جنون، کوری و کری و بیماری جسمی کودک نمی شود، نیز ارائه گردد.
- بهتر است به کودک یادآور شد که این عمل از نظر اجتماعی، رفتار ناپسندی است، همان طور که انگشت کردن در بینی در انظار عمل پسندیده ای به شمار نمی رود.
- دلواپسی بیش از حد و غیرمنطقی والدین، ایجاد احساس گناه و تقصیر در کودک، باعث بر هم خوردن تعادل روانی کودک شده و بر تعداد دفعات خود ارضایی می افزاید.
- کمبود محبت در خانواده، ناکامی و محرومیت در مدرسه، سرخوردگی و احساس حقارت در اجتماع از علل مهم خود ارضایی هستند.
- برای جلوگیری از ابتلا به این اختلال، باید از طریق روش های روان درمانی سعی شود میزان کودک را کاهش داده و همچنین میزان توانایی او را برای مقابله با مشکلات زندگی افزایش داد.
- همچنین مطالعه و جلوگیری از خواندن مجلات و دیدن عکس های تحریک آمیز، از روش های جلوگیری از ابتلا به این اختلال می باشد.
- ورزش کردن هم باعث صرف انرژی روانی و جنسی کودک می شود.
تربیت جنسی کودکان
- هنگام ورود به اتاق کودک، در بزنید و او را از حضور خود آگاه کنید.
- از کنترل شدید و ایجاد ترس در او نسبت به احساس جنسی بپرهیزید.
- محل خواب فرزندان تان را جدا نمایید.
- در مواقعی که بچه ها در اتاق با یکدیگر هستند، به بهانه های مختلف به اتاق آنها رفت و آمد کنید تا بدانند هیچ کجا کاملا امن و خالی از مراقب نیست.
- از بدو تولد نوزاد، دختران را به شیوه دخترانه و پسران را به شیوه پسرانه بزرگ کنید. برای مثال: نوع لباس، اسباب بازی و سایر موارد با توجه به جنسیت آنان انتخاب شود.
- والدین باید سعی کنند در حضور فرزندان، از ابراز احساسات جنسی شدید نسبت به یکدیگر پرهیز کنند.
- در این سنین کودکان به مقایسه اندام خود با والدین می پردازند، بنابراین با اندام پوشیده آنها را به حمام ببرید و مسائل بهداشتی مخصوص به هر جنس را به آنان یاد دهید.
