مهارت تصمیم گیری
تصمیم گیری یکی از مهم‌ترین مهارت‌های انسانی است و شما برای تبدیل شدن به فردی سالم و بالغ، نیازمند رشد و توسعه‌ی این مهارت ویژه است. تصمیم گیری از آن رو اهمیت زیادی دارد که مسیر درست زندگی را به شما نشان می‌دهد. اما دلیلی برای نگرانی وجود ندارد، درصورت آموزش تصمیم گیری صحیح می‌توانید آسوده باشید که آنها در زندگی‌شان از مزایای با ارزشِ این مهارت بهره خواهند برد. تصمیم گیری درست و به‌موقع حس رضایت و خشنودی را در زندگی فرد به ارمغان می‌آورد و این رضایت جز با انتخابی درست به وجود نخواهد آمد. هرچند هنگامی که شما تصمیمات خوبی اتخاذ نکنید دچار ناراحتی و مشکل خواهید شد اما همین تجربیات و آموختن از آنها، مسیر درستی را برای تصمیم‌گیری‌های صحیح آینده، برای شمافراهم می‌کند.
فرهنگ عامه بر این باور است که بزرگ‌ترها باید در مواقع لزوم برای فرزندان تصمیم بگیرند، شاید این طرز تفکر به‌طور مقطعی مفید باشد اما فراموش نکنید که زندگی می‌تواند پر از اتفاقات متفاوتی باشد که ما را مجبور به انتخاب‌هایی مهم می‌کنند. در این میان، آنهایی که از کودکی مهارت تصمیم گیری مناسب را نیاموخته‌اند، طعمه‌ی چرب و نرمی برای تجربیات تلخ زندگی خواهند بود.
چگونه مهارت تصمیم گیری را تقویت کنیم؟
هرگاه با گروهی از جوانان صحبت می‌کنم، همیشه این پرسش را مطرح کرده‌ام که چند نفر از آنها در زندگی دست به ندانم‌کاری زده‌اند؟ و نکته‌ی جالب این است که تقریبا همگی آنها درنهایت شوق و ذوق دست‌شان را بلند می‌کنند و جالب‌تر اینکه وقتی می‌پرسم که چند نفر از آنها در آینده نیز کارهای احمقانه انجام خواهند داد؟ جواب‌ها همان‌قدر پرشور است! من همچنین از کودکان نیز پرسیده‌ام که چرا کارهای احمقانه انجام داده‌اند؟ برخی از جواب‌ها در زیر آمده است:
- نمی‌تونستم یه تصمیم درست بگیرم.
- اون موقع به نظرم ، این‌طوری بیشتر خوش می‌گذشت.
- بی‌حوصله بودم.
- تحت فشار بودم.
- چیزی دربارهی عواقب تصمیمم نمی‌دونستم.
- از پدر و مادرم پرسیدم.
درحقیقت انجام کارهای اشتباه، بخشی از وظایف کودکان ست. تصمیمات بد لازمه‌ی رسیدن به بلوغ هستند. اما مشکل آنجا دامن‌گیرمان می‌شود که این تصمیمات اشتباه همچنان ادامه پیدا کنند، زمانی که والدین یک کودک اجازه ندهند تا او مسئولیت تصمیمات اشتباه خود را به عهده بگیرد، درواقع به جای نجات او باعث می‌شوند تا کودک بیشتر دچار مشکل شود. تا زمانی که شمایاد نگیرید که مسئولیت تصمیمات غلط خود را بپذیرید، همواره بدون ترس از عواقب انتخاب‌های خود، به انجام کارهای اشتباه ادامه خواهید داد.
تقویت افرادی که تصمیمات خوبی می‌گیرند
تشویق به تصمیم‌گیری، به‌سادگی بیان این جمله که «خودت تصمیم بگیر و اختیارت با خودته» نیست. به‌جای آن باید تصمیم‌گیری دربارهی مسائل مختلف را به‌صورت قدم‌به‌قدم و بر اساس سن و بلوغ فکری یادگرفته شود. چون در غیر این صورت ممکن است که خطر بیفتید. اما نگران نباشید، شما می‌توانید به‌مرور زمان، مهارت تصمیم گیری درست را بیاموزید.
همچنان که شما بزرگ‌تر می‌شوید، می‌توانید تصمیم گیری‌های خود را گسترش دهید تا به‌مرور زمان مهارت تصمیم‌گیری در شما تقویت و برای تصمیمات مهم و سرنوشت‌ساز زندگی آماده شوید. درواقع با هر تصمیم گیری می‌آموزید که تصمیمات خوب و بد را از هم تمیز دهد و عواقب تصمیم خود را به عهده بگیرید.
فرایند تصمیم‌گیری
تصمیم گیری فرایند پیچیده‌ای دارد و سال‌ها تجربه لازم است تا به این مهارت دست پیدا کنیم. دوستان عزیزم هیچ‌کس نیست که بتواند ادعا کند که همیشه بهترین تصمیمات را می‌گیرد، حتی افراد باتجربه هم گاهی تصمیمات نابخردانه‌ای می‌گیرند.
اول بیا موزید قبل از تصمیم‌گیری به‌اندازه‌ی کافی صبر کنید، باید بیاموزید که چند سؤال کلیدی و مهم را از خودتان بپرسید:
۱. «چرا دلم می‌خواهد که این کار را انجام بدهم؟» این پرسش کمک می‌کند تا انگیزه خود را از یک تصمیم گیری مشخص درک کنید.. معمولا یکی از مشکلات متداول درمورد تصمیم‌گیری، مواجهه‌ی با انگیزه‌های متضاد است. ممکن است که شما بدانید که انجام فلان کار یا گرفتن فلان تصمیم، کاری دور از فکر و اشتباه است؛ اما تحت تأثیر همسالان خود مخصوصا اگر در سنین بلوغ باشید، آن کار را انجام بدهید. تنها آموزش صحیح درست و غلط و مشخص کردن عواقب هر تصمیم می‌تواند شما را از رفتن مداوم به «سمت تاریک» تصمیم‌گیری باز دارد.
۲. «چه انتخاب‌هایی دارم؟» شما ممکن است هنگام تصمیم گیری با چند گزینه مواجه شوید. به عنوان نمونه ممکن است که یکی از افراد گروه بچه‌ها، اغذیه‌ای داشته باشد که دیگران به آن علاقه‌مند باشند و یکی از بچه‌ها به دیگران پیشنهاد کند تا آن خوراکی را به‌زور از کودک موردنظر بگیرند یا علی‌رغم میل باطنی او، خوراکیش را با او شریک شوند. در این مرحله چند گزینه برای انتخاب دارد: ۱. شما هم با دوستانش در گرفتن خوراکیِ بچه‌ی مورد نظر همراهی کند. ۲. از خیر خوراکی بگذرد و رفتار دوستانش را هم نادیده بگیرد ۳. با دوستانش همراه نشود و آنها را هم از کاری که می‌خواهند انجام بدهند منصرف کند. دانستن این چند گزینه می‌تواند به‌وضوح به فرزندتان نشان دهد که چه تصمیماتی می‌تواند بگیرد و او اینگونه تشخیص می‌دهد که کدام تصمیم درست‌تر است.
۳. «بعدش چه خواهد شد؟» این سؤال که اتفاقا پرسش مهمی هم هست در واقع شما وادار می‌کند تا به عواقب تصمیم خود فکر کند. درواقع از خود بپرسید که اگر تصمیم اشتباهی بگیرم دچار چه مشکلی می‌شوم و این مشکل چقدر می‌تواند بد باشد؟! شما نیاز دارید تا دربارهی خطرات و همچنین پاداش‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت تصمیمی که می‌گیرید، قضاوت درستی داشته باشید. چالشی که در این مقطع، شمارا درگیر می‌کند، این است که معمولا خطرات و تاوان تصمیم موردنظر را دست‌کم و مزایای آن را بسیار بیشتر از آنچه در واقعیت وجود دارد، درنظر می‌گیرید. چنانچه انتظارات خود را بالا ببرید و از عواقب سخت ناشی از تصمیم‌گیری اشتباه آنها نگذرید، احتمالا آنها پیش از اقدام به هر کار نابخردانه‌ای دو بار فکر خواهند کرد.
۴. در نهایت مهم‌ترین پرسشی که شما باید از خود بپرسید این است: «تصمیمی که گرفته‌ام به نفعم است؟» درک بهترین تصمیم در درازمدت و کوتاه‌مدت، داشتن نگرانی‌هایی که قوی‌تر از خوش‌آمدِ فرهنگ عامه و نیروی همسالان هستند و تصمیم‌گیری بر اساس نفع شخصی یعنی رسیدن به نقطه‌ی اوج فرایند تصمیم‌گیری.
انتخاب موضوع و ویرایش : زينب معصوم زاده
