پرورش حواس کودکان
حواس یک ویژگی فیزیولوژیک برای ادراک است و به فرد کمک می‌کند تا با دنیای بیرون ارتباط برقرار کند. حواس راهی برای کشف جهان است و به ما اجازه می‌دهد تا آنچه که در اطراف ما می‌گذرد را درک کنیم. ازاین‌رو آموزش و تقویت حواس در کودکان بسیار حائز اهمیت است زیرا فعالیت‌هایی که سبب تحریک حواس در کودکان می‌شوند در توسعه و عملکرد مغز نیز مؤثر خواهند بود.
یادگیری از طریق حواس با متولد شدن آغاز می‌شود. کودک از لحظه تولد می‌تواند مادرش را به‌وسیله صدا و بو از دیگران تشخیص دهد. کودک با شنیدن، دیدن، لمس کردن، گوش دادن و بوییدن می‌تواند دنیای خارج را بشناسند. تقویت حواس در کودکان سبب افزایش اعتمادبه‌نفس می‌شود. آموزش حواس پنجگانه به کودکان پیش‌دبستانی کمک می‌کند تا درک بهتری از بدن خود داشته باشند و چیزهای هیجان‌انگیزی را در مورد خودشان کشف کنند. تحقیقات نشان داده است که تقویت حواس در کودکان مبتلا به اوتیسم نیز تأثیری مثبت می‌گذارد. حتی بزرگ‌سالان نیز می‌توانند از تقویت حواس لذت ببرند و ممکن است چیزهای جدیدی در مورد آنچه که حواس می‌تواند انجام دهد یاد بگیرند.در این مقاله قصد داریم در مورد چگونگی آموزش حواس پنجگانه به کودکان و نحوه‌ی استفاده از حواس در زندگی روزمره صحبت کنیم.
آموزش حواس پنجگانه به کودکان
آموزش و تقویت حواس در کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کودکان به‌وسیله شنوایی اطلاعات را از دنیای پیرامونشان می‌گیرند. تقویت شنوایی کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا بهتر محیط اطراف را بفهمند و متفکرین بهتری باشند. حس شنوایی قوی به کودک کمک می‌کند تا در زندگی آینده موفق باشد. با استفاده از حس بینایی کودک می‌تواند کلمات، اشکال و اشیا را تشخیص دهد. با بازی‌های ساده‌ای مثل پازل می‌توان این حس را در کودک تقویت کرد.
حس بویایی به کودکان اجازه می‌دهد تا درک متفاوتی از محیط اطراف خود داشته باشند. حس چشایی به کودک کمک می‌کند تا غذای خوب را از بد تشخیص دهد. همچنین تقویت حس چشایی در تقویت حافظه نیز مؤثر خواهد بود چراکه کودک از طریق حس چشایی قادر خواهد بود برخی از خاطره های مرتبط با غذا را به یاد بیاورد. حس لامسه به کودک کمک می‌کند تا با بدنش آشنا شود و با دیگران ارتباط برقرار کند. به‌واسطه‌ی همین حس کودک می‌تواند بنویسد، نقاشی کند، بند کفشش را ببندد و کارهای مهم دیگری را انجام دهد. با همه این تفاسیر چگونگی آموزش حواس پنجگانه به کودکان یکی از موضوعاتی است که در جهت تقویت حواس در کودکان بسیار مورد توجه قرار می گیرد.
صحبت کردن در مورد حواس مختلف، اولین قدم برای آموزش حواس پنجگانه به کودکان پیش‌دبستانی است تا بتوانند هر کدام از حس‌های پنجگانه را بشناسند. بهتر است به این موضوع اشاره کنید که بعضی از افراد به دلایل مختلف از داشتن بعضی از این حس‌ها محروم هستند و ممکن است قادر به دیدن، شنیدن و یا حتی بوییدن و چشیدن نباشند. برای آموزش حواس پنجگانه به کودکان پیش‌دبستانی می‌توانید به آن‌ها بیاموزید که برای درک برخی از فعالیت‌ها باید از مجموع حواس پنجگانه خود استفاده کنند. بکار گرفتن تمامی حواس، یکی از روش‌های ایده آل در یادگیری است.
برای معرفی حواس پنجگانه به بچه‌ها آن‌ها را در یک‌قدمی حواس پیش ببرید. برای این منظور می‌توانید کودک را به فضای آزاد برده و از او بخواهید با استفاده از تمام حواسش محیط اطراف را کشف کند. از کودک بخواهید بگوید چه چیزهایی را می‌شنود یا در اطرافش چه می‌بیند. از او بپرسید که چه بوهایی را می‌تواند در هوا استشمام کند. به او اجازه دهید علف، درختان و هر چیز دیگری که در مسیرش قرار دارد را لمس کند. اگر در مسیر درختی از میوه وجود دارد به او اجازه دهید تا از آن میوه بخورد و در مورد مزه‌اش برایتان توضیح دهد. درنهایت از کودک بخواهید درباره‌ی بازدیدی که انجام داده یک کتابچه درست کند و درباره‌ی هر کدام از حواسش حرف بزند.
اولین قدم برای آموزش حواس پنجگانه به کودکان پیش‌دبستانی صحبت کردن در مورد حواس مختلف است تا بتوانند هر کدام از حس‌های پنجگانه را بشناسند.
حواس پنجگانه کودکان
یکی از روش‌هایی که برای آموزش حواس پنجگانه به کودکان پیش‌دبستانی و تقویت حواس در آن‌ها بکار گرفته می‌شود استفاده از بازی‌های آسان و سرگرم‌کننده در خانه است. بازی حواس پنجگانه کودکان برای تحریک حواس پنجگانه در کودکان طراحی شده که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
بازی با آب یا ماسه: برای آموزش حس لامسه به کودکان پیش‌دبستانی می‌توان از آب یا ماسه کمک گرفت. می‌توانید اشیای مختلف را در ماسه پنهان کرده و از کودک بخواهید آن‌ها را پیدا کند یا بدون نگاه کردن بتواند اشیایی که درون ماسه قرار دارد را بشمارد. درست کردن کارت‌هایی هم‌اندازه با پارچه‌های زبر و نرم یکی دیگر از روش‌های آموزش حس لامسه به کودکان پیش‌دبستانی است که به کمک آن می‌تواند تفاوت سطوح مختلف را بهتر بفهمند. برای کمک به فهم دمای اشیا از طریق حس لامسه می‌توان کودک را تشویق کرد تا آب ولرم را لمس کرده و سپس دست خود را درون ظرفی که از آبی با دمای اتاق پر شده است قرار دهد. حال از او بخواهید تفاوتی که حس کرده است را توضیح دهد.
چشم‌بندی: برای کمک به تقویت حس بینایی، می‌توانیم از کودک بخواهیم چشم‌هایش را ببندد و توضیح دهد دنیا بدون حس بینایی برایش چگونه است. کودک را تشویق کنید با چشم‌های بسته در یک محیط امن خانه راه برود و تجربه‌اش را بیان کند. همچنین می‌توانیم از کودک بخواهیم با چشمان بسته صورت یکی از دوستانش را لمس کند و سعی کند حدس بزند که او کیست. بازی نورافکن یکی دیگر از بازی‌های تقویت حواس بینایی در کودک است که از او خواسته می‌شود تا با چراغ‌قوه‌ای که در دست دارد اشیای مختلف را در یک اتاق تاریک پیدا کند.
بو کردن عطرها: بو کردن عطرها یک بازی حواس پنجگانه کودکان است که جهت تقویت حس بویایی کودک مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این بازی از کودک خواسته می‌شود تا عطرهای مختلف را بو کرده و سپس در مورد هر یک از آن‌ها و عطری که دوست داشته صحبت کند. بو کردن گیاهان تازه نیز به تقویت حس بویایی در کودک کمک می‌کنند بنابراین از او بخواهید تا نعنا، اسطوخودوس، ریحان یا جعفری را بو کرده و از طریق بو به تفاوت آن‌ها پی ببرد.
نواختن ساز: برای آموزش حس شنوایی در کودک و تقویت آن می‌توانید از سازهای مختلف استفاده کنید. شما می‌توانید صدای سازهای مختلف را برای کودک پخش کرده و از او بخواهید تا نام ساز را حدس بزند. همچنین می‌توان صدای شخصیت‌های مختلف تلویزیونی را برای کودک گذاشته و از او بخواهید نام شخصیت را حدس بزند.
مسابقه غذاخوری: یکی از بازی‌هایی که برای آموزش حس چشایی کودک انجام می‌شود مسابقه غذاخوری است. در این بازی ابتدا چشمان کودک را می‌بندیم و سپس از او می‌خواهیم تا با چشیدن غذاها نام آن‌ها را حدس بزند.
برای همه مسلم است که شناسایی و تقویت حواس در کودکان به آن‌ها کمک می‌کند تا دنیا را بهتر درک کرده و عملکرد بهتری در برابر آن داشته باشند. به این دلیل آموزش حواس پنجگانه به کودکان پیش‌دبستانی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و نباید از آن غافل بود.
