سلام روان پدرامي هاي عزیز!
صبح قشنگ زمستونیتون بخیر و شادی؛
با یک مطلب تربیتی ویژه کودکان و نوجوانان در خدمت شما هستیم.
مقدّمه :
به کارگیری نکات تربیتی فرزندان توسط والدین در سنین مختلف رشدی از اهمیت زیادی برخوردار است. اما نکات کلّی تربیت فرزند در برخورد با کودکان و نوجوانان وجود دارد که در هر سن و سالی باید رعایت شود. در ادامه به ۲ نکته از ۹ نکته حساس تربیتی اشاره کرده‌ایم و در هفته های آینده به بقیه آن ها خواهیم پرداخت :
۱. برای فرزند خود منبع امنیت و اطمینان باشید :
یکی از اوّلین نیازهای هیجانی فرزندان کسب حس امنیت و اطمینان است. در واقع کودکان و نوجوانان در اوّلین مرحله از زندگی خود با چالش اعتماد در برابر بی اعتمادی روبه‌رو هستند. آن‌ها از همان دوران نوزادی از رفتارهای والدین تاثیر می‌پذیرند و اگر در محیط پرتنش یا عصبی قرار بگیرند احساس عدم امنیت، بی اعتمادی و در نهایت سبک دلبستگی ناایمن را شکل می‌دهند. این امر می‌تواند در روابط بعدی آن‌ها با سایر افراد تاثیر بگذارد و دید کلّی آن‌ها را نسبت به زندگی منفی کند. برای اینکه اعتماد کودک آسیب نبیند از رفتارهایی نظیر دروغ گفتن یا فریب دادن فرزندتان بپرهیزید. تلاش کنید به او نشان دهید در برابر تهدیدهای محیطی پیرامون در کنارش هستید و هیچ چیز مانع محبّت و عشق شما نسبت به او نمی‌شود.
۲. به فرزدتان احترام بگذارید :
نوع رفتار شما با فرزندتان در دوران کودکی و نوجوانی نقش بسزایی در پرورش اعتماد به نفس او خواهد داشت. رفتارهایی نظیر سرزنشگری، تحقیر و تنبیه نامناسب نیاز به احترام را در کودک و نوجوان ناکام کرده و باعث لطمه دیدن اعتماد به نفس او می‌شوند. در نتیجه تلاش کنید از همان ابتدا در گفت‌وگو با کودک و نوجوان ادبیات محترمانه‌ای داشته باشید و هرگز این طور نپندارید که کودک و نوجوان توهین‌ها را جدّی نمی‌گیرد. رفتارهای ساده‌ای نظیر سلام کردن به فرزندتان در بدو ورود به خانه و صدا زدن او با صفات پسندیده می‌تواند تاثیر بسیار پررنگی در پرورش عزّت نفس کودک بگذارد. همچنین هنگامی که کودک و نوجوان متوجّه احترام والدین نسبت به خود می‌شود بیشتر به حرف‌های شما گوش می‌کند و او نیز در تلاش برای نوعی احترام متقابل است.
۳. به علایق کودک توجه کنید :
بسیاری از پدر و مادرها در جنبه‌های مختلف زندگی نظیر پرکردن اوقات فراغت کودک بیش از آنکه به علاقه مندی‌های فرزندشان توجّه نمایند گزینه‌هایی را انتخاب می‌کنند که خود در گذشته مشتاق انتخاب آن‌ها بودند. در حالی که ممکن است کودکان علایق و سلایق منحصر به فرد و بسیار متفاوتی نسبت به شما داشته باشند. نادیده گیری این علایق می‌تواند باعث شود که آن‌ها در آینده سطح رضایتمندی پایین‌تری از زندگی داشته باشند و فرصت کشف استعدادهای خود را از دست بدهند.
۴. اخلاقیات را متناسب با سطح رشدی کودک آموزش دهید :
برای اینکه فرزندتان در آینده شخصیتی متعالی داشته باشد نیازمند این است که از کودکی در مورد مفاهیم اخلاقی آموزش ببیند. با این حال بسیار اهمیت دارد که این آموزش‌ها متناسب با سن و سطح رشدی او باشد. والدینی که در سنین بسیار پایین دائما کودک را به خاطر مفاهیم اخلاقی نظیر رعایت نکردن عدالت یا ادب مورد سرزنش قرار می‌دهند، ناخواسته منجر به پرورش احساس گناه شدید در کودک می‌شوند که در آینده می‌تواند او را در برابر مشکلاتی نظیر افسردگی و اضطراب مفرط آسیب پذیر کند. در نتیجه بسیار اهمیت دارد که به زبان خود کودک با او حرف بزنید و مفاهیم اخلاقی را متناسب با ظرفیت روانی او در اختیارش قرار دهید.
۵. برای تربیت فرزند خود از تشویق بیشتر از تنبیه استفاده نمایید :
مطالعات یادگیری در مورد شکل گیری رفتار انسان همواره بر این اصل تاکید می‌کنند که تشویق‌ها نقش بسیار بیشتر و مهم‌تری نسبت به تنبیه ایفا می‌کنند چرا که در تنبیه؛ کودک از انجام یک رفتار بد منع می‌شود امّا جایگزین مناسب آن را به درستی یاد نمی‌گیرد. در صورتی که در تشویق فرد رفتار درست را می‌آموزد و برای پیشرفت کردن در آن پاداش دریافت می‌کند.
۶. به کودک نشان دهید که شکست بخشی از زندگی است :
برخی از پدر و مادرها همواره در مورد موّفقیّت با فرزند خود صحبت می‌کنند. آن‌ها انتظار دارند که فرزندشان همیشه رو به پیشرفت باشد و در زندگی یک مسیر صعودی را طی کند. تاکید بیش از حد بر موّفقیّت و پیشرفت باعث می‌شود که بچّه‌ها تصویر بسیار فاجعه باری را نسبت به شکست در ذهن خود شکل دهند و هنگام مواجهه با آن ندانند که باید چه رفتاری داشته باشند.
این امر آن‌ها را از نظر روانی آسیب پذیر کرده و می‌تواند در آینده زمینه ساز بسیاری از مشکلات شود. در نتیجه بسیار اهمیّت دارد که در کنار آموزش دادن در مورد ارزش پیشرفت و رشد توانایی‌ها از احتمال شکست نیز برای فرزندتان صحبت کنید و به او نشان دهید که هر انسانی ممکن است در زندگی با مشکلات روبه‌رو شود. آنچه اهمیّت دارد این است که بتوانیم در برابر شکست ها مقاومت کرده و پشتکار خود را از دست ندهیم.
۷. برای بزرگ شدن کودک عجله نکنید :
برخی از پدر و مادرها می‌خواهند تمام فرصت‌ها و آرزوهای از دست رفته خود را از طریق کودکانشان محقق کنند. همین امر باعث می‌شود که کمتر به کودکی فرزندشان اهمیت داده و دائماً به فکر بزرگ شدن او و دست یابی به اهداف از پیش تعیین شده باشند. همواره به یاد داشته باشید که کودکی یکی از مهم‌ترین دوره‌های زندگی هر انسانی است که اگر به درستی سپری نشود می‌تواند آینده فرزد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در نتیجه اجازه دهید فرزندتان از این مرحله از زندگی خود لذّت ببرد و بی جهت او را برای دست یابی به موّفقیّت‌های مختلف تحت فشار نگذارید. اجازه دهید که او خود در مسیر زندگی پیش برود و علاقه مندی‌هایش را کشف کند.
۸. در تربیت فرزند محبّت نامشروط را فراموش نکنید :
یکی از اصول تربیتی بسیار مهم در تربیت فرزند این است که هرگز ابراز علاقه و محبّت خود را به موضوع خاصی گره نزنید. برای مثال هرگز به کودک نگویید "اگر درس نخوانی دیگر دوستت ندارم." یا "اگر این کار را بکنی دیگر مادر تو نیستم." این جملات تا حدّ زیادی به اعتماد کودک آسیب می‌زنند و او را درگیر اضطراب‌های مختلف می‌کنند. در نتیجه تلاش کنید به او نشان دهید گاهی اوقات از کارهای او ناراحت می‌شوید اما در همه حال به عنوان والدین دوستش دارید و طردش نمی‌کنید.
۹. اجازه دهید کودک ناکامی را نیز تجربه کند :
برخی از والدین به دلایلی نظیر اینکه خود دوران کودکی سختی داشته‌اند دلشان می‌خواهد همه چیز را برای کودک خود فراهم کنند و به اصطلاح اجازه ندهند که خاری در پای فرزندشان فرو برود! این در حالی است که از نظر روان شناسان تجربه کردن ناکامی یکی از نیازهای هیجانی انسان است. افرادی که در دوران کودکی هیچ گونه ناکامی یا سختی را تجربه نمی‌کنند و همواره همه کارهایشان توسط پدر و مادر رفع و رجوع می‌شود به مرور شخصیت ضعیفی را شکل می‌دهند که آمادگی مواجهه با هیچ سختی و دشواری را ندارد. این مسئله می‌تواند در نهایت به نوعی احساس بی کفایتی درونی بیانجامد و مشکلات متعددی را در بزرگسالی برای فرد ایجاد نماید. در نتیجه گاهی اجازه دهید کودک خود مسئولیت کارهایش را به عهده بگیرد و ناکامی و دشواری را نیز متناسب با سن خود بچشد.
باسپاس از توجّه شما
سعید پدرام راد
باید اوج گرفت ...
