اختلال تغذيه و خوردن
اختلالات خوردن و تغذیه‌ای به رفتارهای نامتناسب و مشکلات پایدار در غذا خوردن مربوط است که منجر به تغییر در مصرف غذا یا اختلال در جذب غذا می‌شود. اختلال خوردن نوعی اختلال روانی است که با عادات غذایی غیر طبیعی، بر سلامت جسمی و روان فرد تأثیر منفی می‌گذارد. این اختلال یک مشکل جدی است که اگر درمان نشود، در دراز مدت منجر به بروز مشکلات جدی‌تر در آینده و حتی مرگ می‌شود. به همین دلیل در روانشناسی درمان‌های به خصوصی مانند روان درمانی و درمان شناختی رفتاری برای مبتلایان به این دسته از اختلالات ابداع شده است
انواع اختلالات خوردن و تغذیه‌ای
1. هرزه خواری
از ویژگی‌های هرزه خواری، خوردن مداوم مواد غیرخوراکی و بدون ارزش غذایی است که حداقل در یک دوره 1 ماهه به طول می‌انجامد. الگوی خوردن این افراد متناسب با سن رشدی آن‌ها نیست و با رسوم طبیعی و پذیرفته شده فرهنگ آن‌ها مغایر است. این افراد معمولا به بیماری‌های روده، عفونت‌های گوناگون و مسمومیت مبتلا می‌شوند.
2. اختلال نشخوار
در اختلال نشخوار بیمار غذا را مکررا بالا می‌آورد. غذای بالا آورده شده دوباره توسط فرد جویده و خورده می‌شود یا بیرون ریخته می‌شود. این شرایط حداقل باید 1 ماه ادامه پیدا کند تا تشخیص داده شود. باید توجه داشت این بالا آوردن غذا به دلیل یک بیماری طبی دیگر رخ نداده باشد. این اختلال در صورتی که در بزرگسالی هم ادامه داشته باشد ممکن است از نواقص هوشی نشأت گرفته باشد. شروع اختلال نشخوار ممکن است از شیرخوارگی، کودکی، نوجوانی یا بزرگسالی باشد. باید توجه کنید نشخوار در نوزادی طبیعی بوده و اختلال نشخوار در کودکان باید با تشخیص متخصص صورت بگیرد.
3. اختلال مصرف غذای اجتنابی، محدود کننده
اختلال محدود کننده در کودکان یکی از انواع اختلالات خوردن است که با نشانه‌هایی همچون خوددادری کردن از خوردن و یا محدود شدن مصرف غذا همراه است که با کوتاهی والدین و مراقبین در پرداختن به نیازهای تغذیه‌ای مرتبط است. این افراد به صورت آشکار تمایلی به خوردن غذا ندارند. ممکن است نگران عواقب خوردن غذا و یا به طور کلی خصوصیات آن غذا باشند. عموما این اختلال از شیرخوارگی یا کودکی شروع شده و ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. نشانه‌های این اختلال افت شدیدی را در رشد جسمانی و همچنین ایجاد مشکلات اجتماعی را موجب می‌شود. همچنین این افراد به شدت وزن خود را از دست می‌دهند و دچار سوء تغذیه قابل توجه می‌شوند.
4. بی اشتهایی عصبی
افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی ترس شدیدی از چاق بودن دارند. آن‌ها نسبت به سن و وزنشان بسیار کمتر غذا می‌خورند و وزنشان از حداقل وزن طبیعی بسیار کمتر است. آن‌ها دست به رفتارهایی می‌زنند که مانع وزن گیری می‌شود حتی زمانی که وزنشان بسیار پایین است؛ این افراد دید تحریف شده‌ای نسبت به ظاهر بدن خود دارند و در لاغرترین حالت خود را چاق فرض می‌کنند و شرایط وخیم بدنی و وزنی خود را کاملا نادیده می‌گیرند.
کاهش وزن شدید در این اختلال می‌تواند به عوارض جانبی خطرناکی از جمله لاغری مرضی و بیماری‌های عفونی منجر شود و در موارد حاد به مرگ بیمار بیانجامد. مبتلایان میزان کالری هر غذایی که می‌خورند را به دقت محاسبه می‌کنند و در این زمینه دچار وسواس هستند. شروع اختلال می‌تواند پس از یک واقعه آسیب زا باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بی اشتهایی عصبی کلیک کنید.
5. پر اشتهایی عصبی از انواع اختلالات خوردن
الگوی خوردن در افراد مبتلا به اختلال پر اشتهایی عصبی در زمان مشخصی از روز است؛ مثلا هر 2 ساعت یک بار دست به پرخوری بارزی می‌زنند. این افراد احساس ناتوانی شدیدی در کنترل خود در برابر غذا خوردن دارند؛ به این صورت که در کنترل خود برای توقف غذا خوردن یا حجم و نوع غذا ناتوان هستند. افراد مبتلا به پرخوری عصبی معمولا وزن زیادی اضافه نمی‌کنند چرا که ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند و یا مکررا دست به رفتارهای جبرانی می‌زنند.
رفتارهای جبرانی شامل تلاش برای تخلیه معده از راه استفراغ کردن و یا خوردن داروهای مسهل می‌شود. پرخوری و رفتار جبرانی معمولا 1 بار در هفته و به مدت بیش از 3 ماه ادامه می‌یابد. استفراغ کردن زیاد و خوردن مسهل تعادل الکترولیت پتاسیم را در بدن مختل می‌کند و منجر به بروز مشکلاتی نظیر از دست رفتن آب بدن، بی‌نظمی ضربان قلب و عفونت‌های ادراری می‌شود.
6. اختلال پرخوری
این اختلال به گونه‌ای است که فرد حتی زمانی که گرسنه نیست به خوردن ادامه می‌دهد تا زمانی که احساس ناراحتی به او دست دهد. این خوردن در مدت خاصی رخ می‌دهد (مثلا هر دو ساعت یک بار). فرد در برابر خوردن ناتوان است و نمی‌تواند آن را متوقف کند. این افراد معمولا بسیار سریع‌تر از حالت طبیعی غذا می‌خورند. احساس شرم و علائم افسردگی در این افراد به دلیل اضافه وزن زیاد، بسیار بالاست.
7. اختلال شب خوری
یکی دیگر از اختلالات خوردن که موجب اضافه وزن شدید می‌شود، اختلال شب خوری است که در آن فرد قبل خواب یا بلافاصله بعد از تلاش برای خوابیدن در نیمه‌های شب شروع به غذا خوردن با حجم زیاد می‌کند. این درحالی است که ممکن است در وعده‌های دیگر غذایی تمایلی به غذا خوردن نداشته‌باشند. این اختلال معمولا با اختلالات دیگر مانند افسردگی و اختلالات خواب بروز پیدا می‌کند. فرد مبتلا همواره در حال تلاش برای لاغر کردن است و مدام در تلاش برای حفظ رژیم لاغری خود شکست می‌خورد.
پیامدهای جسمانی و روانی اختلالات خوردن
افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی اغلب ناخن‌ها و پوست خشک، نازک و شکننده‌ای دارند و بر صورت، بازوها، پشت، گردن و پاهای آن‌ها موهایی به صورت کرک شروع به رویش می‌کند. پوست این بیماران معمولا پریده و سرد و کبود است. بیشتر مبتلایان به بی‌اشتهایی عصبی دچار پوکی استخوان می‌شوند و به همین دلیل اغلب خیلی سریع استخوان‌هایشان می‌شکند. آن‌ها همیشه احساس ضعف و خستگی و سر گیجه دارند و از کمبود ویتامین بدن رنج می‌برند. احتمال مرگ به دلیل بی‌نظمی‌های ضربان قلب در این بیمارن وجود دارد.
از آسیب‌های روانی پرخوری عصبی این است که معمولا افراد مبتلا به آن از این که در جمع غذا بخورند خجالت می‌کشند؛ چرا که بسیار سریع و در حجم زیاد غذا می‌خورند. در این گونه بیماران سوءمصرف مواد و اعتیاد به الکل نیز دیده می‌شود. برخی از افراد مبتلا به اختلالات خوردن سابقه ابتلا به اختلالات شخصیت مانند شخصیت دوری‌گزین، کمال‌گرا و یا مردم گریزی و یا سابقه خودکشی داشته‌اند.
عوامل خطر ساز برای ابتلا به اختلالات تغذیه و خوردن
در سال‌های اخیر، با پی بردن به نقش خلق منفی به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز این اختلال، تحقیقات زیادی در حوزه هیجان و تنظیم هیجانی در حوزه اختلالات خوردن صورت گرفت.[۲] محققین بر این باورند که افراد مبتلا به اختلالات خوردن در تنظیم هیجانات خود با مشکلاتی روبرو هستازم ند و مهارت‌های لازم برای مقابله با هیجانات منفی را ندارند و خوردن راهکاری است که به وسیله آن می‌توانند برای مدتی هر چند کوتاه از این احساسات ناخوشایند فاصله بگیرند
عوامل محیطی
اختلالاتی که در دوران شیرخوارگی یا نوزادی بروز پیدا می‌کند می‌تواند به دلیل غفلت، سرزنش، عدم نظارت و سرپرستی والدین رخ دهد. همچنین موقعیت‌های پر استرس و مسائل ارتباطی والدین و کودکان (فرزندان) می‌تواند موجب بروز و تشدید این اختلالات شوند. سوء رفتارهای جسمی و جنسی نیز از عوامل بروز اختلالات تغذیه ای است. در برخی فرهنگ‌ها لاغری نوعی ارزش محسوب می‌شود که باعث تشدید علائم در فرد و پایدار شدن آن می‌شود.
ابتلا به اختلالات روانی از علل اختلالات خوردن
اضطراب، افسردگی، اختلالات طیف اوتیسم و وسواس زمینه ابتلا به اختلالات خوردن را فراهم می‌کند و یا موجب تشدید آن‌ها می‌شوند.
عوامل ژنتیکی
بیماری‌های گوارشی، بازگشت معدی-مروی، استفراغ و دیگر مشکلات طبی می‌تواند عامل زمینه ساز برای ابتلا به اختلالات خوردن باشد. سابقه ابتلا در اعضای خانوادگی درجه یک بیمار در ابتلا به بی اشتهایی و پر اشتهایی عصبی تاثیر گذار است. همچنین چاقی دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند از عوامل زمینه ساز ابتلا به اختلالات خوردن باشد.
درمان اختلالات خوردن
درمان‌هایی که مبتنی بر رژیم غذایی بخصوصی است برای درمان اختلالات خوردن بکار گرفته می‌شود. اما از آنجا که اختلالات خوردن در نتیجه یک مشکل روانی زیربنایی ایجاد شده‌اند درمان دارویی و یا برنامه‌های رژیم غذایی تنها در کوتاه مدت مؤثر خواهند بود. روانشناسان از طریق خانواده درمانی سعی در پیدا کردن الگوی ارتباطی ناکارآمد در بین اعضا داشته و به تصحیح و بازسازی آن می‌پردازند. از تکنیک‌های موجود در درمان شناختی رفتاری نیز برای درمان اختلالات خوردن استفاده می‌شود تا افراد مبتلا افکار منفی و تحریف شده شان درباره بدن، وزن و ظاهرشان را تغییر دهند.
مصرف داروهای ضد افسردگی نیز در درمان این اختلالات مؤثر واقع می‌شوند؛ داروهای ضد افسردگی خلق فرد مبتلا را متعادل می‌سازند و حساسیت او نسبت به شکل ظاهری و وزن بدن را کاهش می‌دهند. برای شناسایی علل زمینه‌ای ابتلا به اختلالات خوردن و انتخاب بهترین روش‌های درمانی می‌توانید از مشاوره تلفنی و یا حضوری کمک بگیرید.
